ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΑΤΥΠΗΣ ΔΙΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗΣ ΟΜΑΔΑΣ ΑΚΤΙΝΙΔΙΟΥ ΣΤΟ ΣΧΕΔΙΟ ΥΠΟΥΡΓΙΚΗΣ ΑΠΟΦΑΣΗΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΛΕΠΤΟΜΕΡΕΙΕΣ ΕΛΕΓΧΟΥ ΤΗΡΗΣΗΣ ΤΩΝ ΕΜΠΟΡΙΚΩΝ ΠΡΟΔΙΑΓΡΑΦΩΝ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΣΕ ΝΩΠΑ ΑΚΤΙΝΙΔΙΑ
Βρίσκεται σε εξέλιξη πρωτοβουλία αντιπροσωπευτικών παραγωγών και τυποποιητών/διακινητών για ίδρυση και αναγνώριση Εθνικής Διεπαγγελματικής Οργάνωσης Ακτινιδίου υπό το συντονισμό του ΣΕΒΕ - Συνδέσμου Εξαγωγέων.
Η καλλιέργεια του ακτινίδιου συμβάλλει σημαντικά στην αγροτική οικονομία της χώρας μας και τα τελευταία χρόνια παρουσιάζει αυξητικές τάσεις στις νέες φυτεύσεις, συνεπώς σε 2 με 3 χρόνια διαφαίνεται ότι η παραγωγή θα ξεπεράσει τους 300.000 τόνους (το 2017 οι καλλιεργήσιμες εκτάσεις ανήλθαν σε 9.217 HA και η παραγωγή σε 220.000 τόνους).
Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του κλάδου, περίπου το 90% της παραγωγής ετησίως εξάγεται, ενώ η Ελλάδα κατατάσσεται πλέον στην 3η θέση παγκοσμίως των παραγωγών χωρών ακτινιδίου.
Πέραν του γνωστού ζητήματος της διασφάλισης των προϋποθέσεων εισόδου σε αγορές τρίτων χωρών, με την παρούσα επιστολή μας και στο πλαίσιο της διαβούλευσης για τη νέα Υπουργική Απόφαση για τις τεχνικές λεπτομέρειες ελέγχου τήρησης των εμπορικών προδιαγραφών ποιότητας σε νωπά ακτινίδια σύμφωνα με την ενωσιακή και εθνική νομοθεσία, θα θέλαμε να επανέλθουμε σε κάποια ενδεικτικά θέματα ήδη γνωστά που απασχολούν αυτόν τον δυναμικό εξαγωγικό κλάδο και για τα οποία απαιτούνται ενέργειες ή εντατικοποίηση ενεργειών από το ΥΠΑΑΤ καθώς και όποιον άλλο εμπλεκόμενο, ώστε να διασφαλισθεί η ανάπτυξη και η διεθνής ανταγωνιστικότητα του ακτινιδίου.
Σημειώνουμε βέβαια ότι, αν και ήταν θετική η πρωτοβουλία για συνάντηση στη Βέροια ώστε να συζητηθούν οι τεχνικές λεπτομέρειες ελέγχου τήρησης των εμπορικών προδιαγραφών ποιότητας σε νωπά ακτινίδια, ο χρόνος ουσιαστικής διαβούλευσης ήταν πολύ περιορισμένος, έπρεπε δε αυτή να έχει ολοκληρωθεί έγκαιρα.
Θέμα 1ο Πρόωρη κοπή και διακίνηση ακτινιδίων – Έλεγχος στη διακίνηση ατυποποίητων φορτίων που δεν πληρούν τις αναγκαίες ποιοτικές προδιαγραφές
(σχετ. Άρθρο 2 του σχεδίου ΥΑ «Χρονικοί και τοπικοί προσδιορισμοί για τη συγκομιδή και εμπορία των ακτινιδίων»)
Προτείνουμε τον ορισμό δεσμευτικής ημερομηνίας 20.10 (αντί της 10.10 που προβλέπει το σχέδιο ΥΑ) πριν από την οποία θα απαγορεύεται η συγκομιδή, εμπορία και εξαγωγή ακτινιδίων ποικιλιών Hayward και Τσεχελίδη, εκτός των πρώιμων ποικιλιών Summer Kiwi, Sorelli και Green light που είναι σε κάθε περίπτωση πολύ περιορισμένες.
Τονίζουμε ότι η δεσμευτική αυτή ημερομηνία θα πρέπει να αφορά, όπως προαναφέρθηκε, και τις δυο παραπάνω ποικιλίες, Hayward και Τσεχελίδη, και όχι μόνο την πρώτη, όπως αναφέρει το σχέδιο ΥΑ. Και αυτό γιατί, με δεδομένη την μη επίσημη καταγραφή ποικιλιών ανά αγροτεμάχιο στο ΟΣΔΕ, στις ΔΑΟΚ, κ.λ.π., μπορεί εύκολα να γίνει καταστρατήγηση.
Ως προς τις πρωϊμότερες ποικιλίες, εξυπακούεται ότι σε κάθε περίπτωση δεν δύναται τα σάκχαρα των προς συγκομιδή καρπών να είναι λιγότερα των 6,2brix και να έχουν μέση περιεκτικότητα σε ξηρά ουσία ποσοστού τουλάχιστον 15%, όπως άλλωστε ορίζει η νομοθεσία.
Η πρόωρη κοπή (με χαμηλά σάκχαρα) ακτινιδίων από τη μια έρχεται σε αντίθεση με την ευρωπαϊκή νομοθεσία και από την άλλη έρχεται να καταστρέψει την εικόνα των ελληνικών ακτινιδίων στο εξωτερικό, υποβαθμίζοντας σοβαρά την ποιότητα και τα οργανοληπτικά χαρακτηριστικά του φρούτου.
Η πιθανή επίτευξη καλύτερων τιμών για μικρό χρονικό διάστημα από ορισμένους Έλληνες ευκαιριακούς επαγγελματίες-εξαγωγείς-εμπόρους, χωρίς υποδομή, γνώση και αξιοπιστία, μπορεί να βοηθά τους ίδιους, καταστρέφει όμως τις μακροχρόνιες προσπάθειες των αξιόπιστων παραγωγών και εξαγωγέων που ενδιαφέρονται για την ποιότητα των προϊόντων που εξάγουν και τη διαφύλαξη του «καλού ονόματος» των ελληνικών ακτινιδίων, το οποίο έστησαν όλα αυτά τα χρόνια στις απαιτητικές διεθνείς αγορές πραγματοποιώντας σημαντικές επενδύσεις. Εξάλλου θα μπορούσαν σε κάθε περίπτωση να προχωρήσουν και οι ίδιοι, με βάση την υποδομή και την τεχνογνωσία τους, σε πρόωρη ωρίμανση του ακτινιδίου, εφόσον κάτι τέτοιο δεν επηρέαζε την ποιότητα και την καταλληλότητα του εν λόγω προϊόντος.
Θα πρέπει να επισημανθεί ότι η διακίνηση των ακτινιδίων από εμπόρους (ξένους) θα πρέπει να διασφαλίζει την ιχνηλασιμότητά τους, καθώς παρατηρήθηκε στην Ευρώπη ακτινίδια ελληνικά να χαρακτηρίζονται ιταλικά, γαλλικά, ισπανικά, για την εξασφάλιση καλύτερων τιμών, με αποτέλεσμα να προκαλείται αναστάτωση στην αγροδιατροφική αλυσίδα, φαινόμενο που είδη ερευνούν οι Γαλλικές αρχές και κατά συνέπεια και τα υπόλοιπα κράτη μέλη της ΕΕ, μετά από έντονες διαμαρτυρίες από οργανώσεις παραγωγών, συσκευαστές κ.τ.λ.
Θέμα 2ο Μέσα συσκευασίας ακτινιδίων (σχετ. Άρθρο 4 της ΥΑ: Υποχρεώσεις συναλλασσομένων ως προς τα μέσα συσκευασίας των ακτινιδίων)
Kατά την άποψή μας στα στάδια της εξαγωγής σε τρίτες χώρες και της αποστολής στην Ε.Ε. τα μέσα συσκευασίας ακτινιδίων των φορτίων θα πρέπει να απαγορεύεται να υπερβαίνουν τα 10 κιλά (και όχι τα 20kg που προβλέπει το σχέδιο της ΥΑ).
Η διακίνηση των ακτινιδίων δεν θα πρέπει σε καμία περίπτωση να γίνεται σε άλλη συσκευασία (π.χ. παλετοκιβώτια-bins) παρά μόνο σε χαρτοκιβώτια, είτε για πώληση στο εσωτερικό της χώρας είτε για εξαγωγή/ενδοκοινοτική παράδοση.
Μόνο η μεταφορά από το χωράφι προς τους χώρους τυποποίησης αλλά και μεταξύ των διακινητών της εσωτερικής αγοράς δηλαδή μεταξύ ψυγείων και διαλογητηρίων, μπορεί να γίνεται σε παλετοκιβώτια (bins) και σε κλούβες. Εξυπακούεται ότι η τελική διακίνηση του προϊόντος προς πώληση (λιανική αγορά) θα πρέπει να γίνεται, όπως προαναφέρθηκε, μόνο σε χαρτοκιβώτια.
Τα τυποποιημένα μάλιστα ακτινίδια που διακινούνται εντός ή εκτός της χώρας, εκτός από τα νόμιμα παραστατικά, θα πρέπει να αναγράφουν (επάνω στην συσκευασία, δηλαδή στο χαρτοκιβώτιο) όλα τα προαπαιτούμενα από τον νόμο (όνομα συσκευαστηρίου ή παραγωγού, προέλευση, κατηγορία, μέγεθος, είδος-ποικιλία, κ.λ.π.).
Η συσκευασία σε bins (παλετοκιβώτια) δεν αποτελεί συσκευασία αποδεκτή από τις αγορές προς κατανάλωση, αλλά έναν εύκολο και φθηνό τρόπο να διακινηθούν τα προϊόντα απευθείας από το χωράφι, χωρίς διαλογή και συσκευασία.
Αυτό προκύπτει άμεσα από τη διαφορά τιμής μεταξύ συσκευασμένου προϊόντος, το οποίο διακινήθηκε πέρυσι σε τιμές 1.10-1.30 και του ατυποποίητου, με απευθείας συλλογή και εξαγωγή από το χωράφι στο οποίο η τιμή κυμάνθηκε από 0,50-0,60 λεπτά.
Σύμφωνα με εκτιμήσεις, το κράτος χάνει σημαντικά έσοδα από το συνάλλαγμα, οι εργατοώρες μειώνονται σημαντικά σε διάφορους κλάδους που αφορούν την τυποποίηση και τα υλικά συσκευασίας και το προϊόν δεν αποκτά την υπεραξία που του αναλογεί. Είναι μια πραγματικότητα την οποία μπορεί κανείς να διασταυρώσει πολύ εύκολα και αποδεικνύεται από τα παραστατικά των εξαγωγών.
Εκτιμάται ότι στην υποθετική περίπτωση διακίνησης του συνόλου της ελληνικής παραγωγής ακτινιδίου ατυποποίητης σε bins, θα είχαμε απώλεια της τάξης των 160.000.000€ για όλους τους εμπλεκόμενους και εν τέλει για την ελληνική οικονομία.
Οι εξαγωγές με bins γίνονται απευθείας από το χωράφι, χωρίς διαλογή και τυποποίηση, γεγονός που διαπιστώνεται εύκολα πέρα από τους ελέγχους, από τα ημερομίσθια που δόθηκαν την προηγούμενη σεζόν ή σε αυτά που θα δοθούν στη νέα σεζόν από τους εν λόγω εξαγωγείς, με δεδομένο ότι ένας εργαζόμενος μπορεί να αποδώσει 2 τόνους διαλεγμένου (καλιμπραρισμένου) προϊόντος το οκτάωρο.
Οποιαδήποτε συσκευασία άνω των δέκα κιλών προωθεί τη διακίνηση των προϊόντων χωρίς ταυτότητα, χάνοντας την υπεραξία που προσθέτει η συσκευασία και δίνει τη δυνατότητα στους άμεσους ανταγωνιστές μας, Ιταλούς και Ισπανούς, να οικειοποιούνται το προϊόν και να το προωθούν στις αγορές ως δικό τους.
Η μεταφορά μέσων συσκευασίας από την Ιταλία αποτελεί άμεσο κίνδυνο μεταφοράς του βακτηρίου Pseudomonas Syringae pv. actinidiae με αποτέλεσμα να διακινδυνεύουμε χιλιάδες στρέμματα ενός προϊόντος δυναμικού και εξελισσόμενου ιδιαίτερα σημαντικού για την ελληνική οικονομία και ανάπτυξη. Αυτή η ασθένεια έχει ήδη καταστρέψει ένα πολύ σημαντικό ποσοστό των καλλιεργειών της γειτονικής Ιταλίας.
Επίσης υπάρχει κίνδυνος μεταφοράς και της moria del kiwi, ασθένειας που σαρώνει αυτή τη στιγμή και καταστρέφει χιλιάδες κτήματα επίσης στην Ιταλία.
Ταυτόχρονα υπάρχει κίνδυνος και για τη μετάδοση της Xyllela που αφορά την ελιά, ένα κατεξοχήν παραδοσιακό και ιδιαίτερα δυναμικό εξαγωγικό προϊόν.
Θέμα 3ο. Κυρώσεις στους παραβάτες (σχετ. άρθρο 7 - Περιπτώσεις μη συμμόρφωσης – Διοικητικά μέτρα και Διοικητικές Κυρώσεις)
Στους παραβάτες, παραγωγούς και τυποποιητές-διακινητές-εμπόρους, της Απόφασης θα πρέπει να επιβάλλονται αυστηρές κυρώσεις και συγκεκριμένα απόλυτη, χωρίς καμία εξαίρεση ή εναλλακτική κύρωση, καταστροφή προβληματικών παρτίδων με σχετικά πρωτόκολλα και κάλυψη των εξόδων ταφής των ακτινιδίων στις χωματερές από τους υπεύθυνους, δημοσιοποίηση των στοιχείων των παραβατών, πέραν όποιων άλλων κυρώσεων βάσει του Ν. 4235/14.
Αντίστοιχα ευθύνη θα πρέπει να αποδίδεται με τις όποιες συνέπειες και στις αρμόδιες δημόσιες υπηρεσίες που εκδίδουν πιστοποιητικά καταλληλότητας για ακτινίδια που δεν πληρούν τις ελάχιστες προϋποθέσεις (βαθμός brix).
Στην παρ.1 και παρ.2 του άρθρου 7, όπου αναφέρονται οι περιπτώσεις μη συμμόρφωσης, θα πρέπει να γίνει σαφές ότι οι κυρώσεις αφορούν και τις περιπτώσεις που εντοπιστούν ποσότητες ακτινίδιων με βαθμό ωριμότητας μικρότερο από 6.2ο Brix ή ποσότητες ακτινίδιων της ποικιλίας Hayward πριν τις 10 Οκτωβρίου (20.10 όπως εμείς προτείνουμε) όχι μόνο στους χώρους των τυποποιητηρίων-συσκευαστηρίων αλλά και στους αποθηκευτικούς χώρους (ψυγεία) που ανήκουν σε τυποποιητήρια-συσκευαστήρια ή σε εμπόρους-διακινητές.
Επιτακτική είναι η ανάγκη εντατικοποίησης των ελέγχων από τις Περιφερειακές Διευθύνσεις Αγροτικής Οικονομίας και Κτηνιατρικής και τα Περιφερειακά Κέντρα Προστασίας Φυτών και Ποιοτικού Ελέγχου – σε συνεργασία με την Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων (ΑΑΔΕ) - ιδιαίτερα την επικείμενη περίοδο (Σεπτέμβριος-μέσα Νοεμβρίου), κατά την οποία κάθε χρόνο εμφανίζονται παρόμοια κρούσματα, στους τόπους παραγωγής-τυποποίησης-διακίνησης και κυρίως στους συνοριακούς σταθμούς (με έμφαση σε Πάτρα, Ηγουμενίτσα, Ευζώνους και Προμαχώνα).
Μόνο με τον τρόπο αυτό θα καταπολεμηθεί η παράνομη διακίνηση ατυποποίητων ακτινιδίων από εμπόρους γειτονικών κυρίως χωρών, που έχει ως αποτέλεσμα τη δυσφήμιση των ελληνικών προϊόντων και τον αθέμιτο ανταγωνισμό μεταξύ παραβατών και υγιών εξαγωγικών επιχειρήσεων του κλάδου, ανταγωνισμός που ενισχύεται από τα φαινόμενα φορολογικών παραβάσεων που παρατηρούνται στην ενδοκοινοτική ιδίως διακίνηση οπωροκηπευτικών με απώλεια εσόδων για το ελληνικό δημόσιο. Είναι γνωστό ότι το παραπάνω φαινόμενο έχει ενταθεί σημαντικά το τελευταίο διάστημα λόγω των αλλαγών στην φορολόγηση των αγροτών και μάλιστα, όπως προαναφέρθηκε, σε όλη την γκάμα των οπωροκηπευτικών.
4. Άλλα θέματα
4.1. Η ανάγκη για συντήρηση των ακτινιδίων σε ψυκτικούς θαλάμους θα οδηγήσει σε επενδύσεις σε αυτό τον τομέα και πραγματικά αυτό χρειάζεται το ελληνικό ακτινίδιο για να αυτονομηθεί και ταυτόχρονα να κερδίσει τις αγορές σε όλο τον κόσμο όλο το χρόνο.
Η πολιτεία πρωτίστως πρέπει να βοηθήσει τις επιχειρήσεις μέσα από χρηματοδοτικά εργαλεία στην ανάπτυξη των υποδομών σε ψυκτικούς χώρους.
Κρατώντας τα ακτινίδια στη χώρα μας, εδραιώνουμε το ''ελληνικό ακτινίδιο'' στο εξωτερικό, κερδίζοντας τη θέση που του αξίζει, ενώ ταυτόχρονα δίνουμε εργασία στους συνανθρώπους μας σε μια περίοδο που την έχουν όλοι τόσο πολύ ανάγκη.
Οι εξαγωγές αγροτικών προϊόντων επηρεάζουν θετικά την οικονομία της χώρας μας βοηθώντας τόσο τις τοπικές κοινωνίες μέσω της εργασίας που προσφέρουν κατά τη συσκευασία και τυποποίηση τους, όσο και τις ευρύτερες κοινωνίες μέσω των εμπλεκόμενων στη μεταφορά τους και στα υλικά συσκευασίας τους. Την προστιθέμενη αξία του προϊόντος την καρπώνεται τελικά η Ελλάδα.
4.2. Πάγιο αίτημα του κλάδου είναι ο προγραμματισμός των καλλιεργειών και η δημιουργία βάσης δεδομένων με στατιστικά στοιχεία ειδών, ποικιλιών, χρόνο ωρίμανσης για κάθε περιοχή (περιφέρεια) σε δενδρώδεις καλλιέργειες καθώς επίσης και από χώρες της ΕΕ.
4.3. Ακόμη απαιτείται η πιστοποίηση δενδρωδών καλλιεργειών κατά τη δήλωση των παραγωγών στο ΟΣΔΕ. Ειδικότερα ως προς τα ακτινίδια, κατά τις δηλώσεις του ΟΣΔΕ από τους παραγωγούς θα πρέπει οι τελευταίοι να προσκομίζουν και το αντίστοιχο πιστοποιητικό των δένδρων ακτινιδιάς (υπήρχε μεγάλη έξαρση του βακτηρίου στην Ιταλία που είχε ως αποτέλεσμα την πλήρη καταστροφή των δένδρων, ήδη το φαινόμενο, όπως προαναφέρθηκε, ξεκίνησε και στην Ελλάδα, ευτυχώς ακόμη πολύ περιορισμένα).
4.4. Τέλος, προτείνουμε οι παραγωγοί ακτινιδίου να δηλώνουν στο ΟΣΔΕ την ποικιλία ακτινιδίων που καλλιεργούν σε κάθε αγροτεμάχιο, κάτι που ήδη γίνεται στα συμπύρηνα.
Ενδεικτική κατάσταση συμμετεχόντων στην Άτυπη Διεπαγγελματική Ακτινιδίου
ALKYON FRUIT
MED FRUIT
OPORELLO S.A.
SULCE L. LEDION
ΑΣ ΝΕΣΠΑΡ
ΑΣΕΑ ΑΓΡΟΤΙΚΟΣ ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΜΟΣ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΗΣ ΑΚΤΙΝΙΔΙΩΝ
ΑΣΣΝ «ΝΕΣΤΟΣ»
ΓΚΟΥΣΤΕΡΑ ΑΕ
ΕΑΣ ΞΑΝΘΗΣ
ΕΝΩΣΗ ΑΓΡΟΤΙΚΩΝ ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΜΩΝ ΚΑΒΑΛΑΣ
ΖΕΥΣ ΑΚΤΙΝΙΔΙΑ ΑΕ
ΜΗΤΡΟΣΥΛΗΣ ΑΕ
ΟΜΙΛΟΣ ΚΟΛΙΟΥ ΑΒΕΕ
ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΑΓΡΟΤΙΚΩΝ ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΜΩΝ ΠΥΡΓΕΤΟΥ
ΠΑΤΙΚΑΣ ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ-ΧΑΤΣΙΟΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ ΟΕ (ALFA-VITA)
ΠΡΩΤΟΦΑΝΟΥΣΗ ΦΡΟΥΤΑ ΑΕ
Κοινοπραξία Συνεταιρισμών Ομάδων Παραγωγών Ν. Ημαθίας (ΑΣΕΠΟΠ ΝΑΟΥΣΑΣ, ΑΣΟΠ ΕΠΙΣΚΟΠΗΣ, ΑΣ ΜΕΣΗΣ, ΑΣ ΒΕΡΟΙΑΣ «Venus Growers», ΑΣ ΑΜΜΟΥ «ΝΕΟΣ ΑΛΙΑΚΜΩΝ», ΑΣ ΜΕΛΙΚΗΣ, ΑΣ ΕΠΙΣΚΟΠΗΣ, ΑΣ ΝΑΟΥΣΑΣ)